Zijn hoogbegaafde mensen vaak psychisch kwetsbaar?
Met plezier vernam ik zondagavond 26 februari 2017 op het VRT-nieuws dat het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin aandacht heeft voor de psychische problemen van hoogbegaafde kinderen en jongeren. Voor de volgende twee jaar zal jaarlijks 100.000 euro worden uitgetrokken om enerzijds een kader rond vroegdetectie en -interventie en behandeling van deze doelgroep uit te werken en anderzijds deze kaders over te dragen naar alle relevante binnen de GGZ, onderwijs, CLB,… Dit vinden we bij Hoogbloeier een mooi voorstel, maar we hebben hierbij toch enkele bemerkingen:
- Als we uitgaan van een definitie van hoogbegaafdheid die zich beperkt tot een IQ-score hoger of gelijk aan 130, beslaan hoogbegaafden ongeveer 2 à 3% van de bevolking. Dit betekent op een schoolpopulatie van ongeveer 1.100.000 kinderen (kleuter, lager en secundair samen) al gauw ruwweg 28.000 kinderen in Vlaanderen. Wanneer we de cijfers van de VRT mogen geloven – van waar komen die cijfers? – dan zou 1/3 hiervan lichte psychische problemen hebben en 1/3 zelfs zware psychologische problemen, in totaal een goeie 18.000. Of, met de cijfers van de recente bevraging van Exentra die iets milder zijn, zijn dit toch nog steeds 12000 kinderen die in de problemen komen (waarbij we de bedenking maken dat jongeren die aankloppen voor begeleiding uiteraard al met problemen zitten).
- Het aantal hoogbegaafde kinderen en jongeren die zich aanmelden is momenteel dan ook groter dan de capaciteit van hulpverleners die hoogbegaafden tot hun doelpubliek rekenen. Hierdoor kloppen ouders van hoogbegaafde kinderen met hun problemen noodgedwongen aan bij professionelen die helemaal niet gespecialiseerd zijn in hoogbegaafdheid waardoor ze dikwijls niet de juiste hulp krijgen. Artsen, psychologen, verpleegkundigen en andere professionele hulpverleners in de gezondheidszorg leren in hun opleiding niets of nauwelijks iets over het gedrag of over de emotionele en intellectuele kenmerken van hoogbegaafde kinderen en volwassenen. Dit gebrek aan juiste informatie is een belangrijke reden van misdiagnoses: algemene kenmerken van hoogbegaafdheid worden vaak ten onrechte aanzien als een psychische stoornis. Het is voor een leek bijzonder moeilijk om het gedrag dat voortkomt uit hoogbegaafdheid te kunnen onderscheiden van het gedrag dat te maken kan hebben met een stoornis. Het gevolg is dat vrij veel hoogbegaafde kinderen onterecht een diagnose zoals bv. ADHD of autisme krijgen, hierdoor een behandeling krijgen die niet efficiënt of zelfs contraproductief is en bovendien niet de juiste begeleiding krijgen wat betreft hun hoogbegaafdheid. Experten op gebied van gedragsstoornissen hebben momenteel te weinig expertise op gebied van hoogbegaafdheid. Nochtans is het belangrijk om zicht te hebben op beide gebieden om misdiagnoses te kunnen uitsluiten.
- Daarnaast bestaat er momenteel in Vlaanderen geen officiële signaleringsprocedure om hoogbegaafde kinderen op te sporen. Nochtans is een vroege signalering de beste preventie tegen het ontwikkelen van psychische problemen bij hoogbegaafden op latere leeftijd. Alleen wanneer ze reeds in de kleuterklas, of zelfs nog vroeger bij Kind & Gezin, in de crèche of bij de onthaalouder, worden gedetecteerd, kan een gepaste begeleiding worden aangeboden zodat deze kinderen zich ten volle kunnen ontwikkelen, gelukkig kunnen zijn en hun talenten niet verloren laten gaan. Nu echter is een dergelijke systematische signalering niet aanwezig waardoor deze kinderen niet of te laat ontdekt worden. Hierdoor melden zij zich aan bij diverse hulpverleners (dokters, psychologen, psychiaters, coaches) omwille van psychische en medische klachten. Op dat moment is een interventie nodig – wat vrij veel kosten met zich meebrengt – terwijl een eenvoudige, systematische signaleringsprocedure vooraf preventief zou kunnen werken en minder kost. Het loont mijns inziens dan ook de moeite om ook minister Crevits van Onderwijs bij dit beleid rond hoogbegaafdheid te betrekken.
Het is dus belangrijk dat we professionelen in het onderwijs en in de zorgverlening wegwijs maken in het signaleren en begeleiden van hoogbegaafde kinderen. Het belang van goede, gedegen opleidingen rond hoogbegaafdheid kan dan niet onderschat worden.
Hierbij kan ingezet worden op professionalisering van:
- artsen bij Kind en Gezin om een zo vroeg mogelijke signalering mogelijk te maken
- huisartsen die psychosomatische klachten kunnen herkennen als symptomen van verveling op school
- kinderartsen die de snelle ontwikkeling van deze kinderen kunnen herkennen
- psychologen die de juiste psychische begeleiding kunnen geven
- psychiaters die het onderscheid kunnen maken tussen gedrag afkomstig van hoogbegaafdheid of van een gedragsstoornis
- CLB-medewerkers die scholen passend kunnen ondersteunen in hun zorg rond hoogbegaafde leerlingen
- leerkrachten en zorgcoördinatoren die deze kinderen op school zowel kunnen signaleren als het juiste leeraanbod geven
- onthaalouders en crèchemedewerkers die een ontwikkelingsvoorsprong kunnen herkennen
Hoogbloeier kan helpen om deze doelgroepen te vormen op gebied van kennis van hoogbegaafdheid. Wij bieden naast begeleiding van kinderen, jongeren en ouders, ook nascholingen, pedagogische studiedagen, een vijfdaagse verdiepingsopleiding en een achtdaagse expertopleiding aan voor professionelen in het onderwijs en andere hulpverleners die specifiek met hoogbegaafde en getalenteerde kinderen aan de slag willen in hun klas of praktijk. De te verwerven kennis uit deze opleidingen is steeds gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en wordt gestaafd met tal van voorbeelden uit jaren praktijkervaring in het begeleiden van hoogbegaafde kinderen, jongeren en volwassenen.
Meer weten over onze opleidingen? Neem een kijkje in ons aanbod voor professionelen.
Leave A Comment