Habits of mind

Hoe kan je Habits of Mind integreren in je klas?

Over het algemeen zien we dat in leeromgevingen drie elementen aan bod komen:

Er worden leerdoelen opgesteld op basis van normen zoals eindtermen
Er wordt een instructie gegeven alsook opdrachten om het leerdoel te bereiken
Er wordt een evaluatie gemaakt om te kijken of het leerdoel behaald is

Door deze beoordeling ontvang je nieuwe gegevens waardoor je opnieuw een leerdoel kunt formuleren en het geheel van voren af aan begint.

Maar ergens zijn in deze volgorde een aantal denkgewoontes verloren geraakt, die leiden tot succes of falen bij het leren beheersen van bepaalde vaardigheden. In feite is het niet de evaluatie of de norm zelf waar succes of mislukking begint, maar deze persoonlijke gewoonten die hiertoe leiden. Deze denkgewoontes worden Habits of Mind genoemd en zijn door Arthur Costa tot stand gekomen door het onderzoeken van het probleemoplossend vermogen van succesvolle personen.

Hieronder staan alle zestien Habits of Mind, elk met een tip, strategie of bron om ze te leren begrijpen en ermee te beginnen met het integreren ervan in de klas.

Deze denkgewoonten zelf zijn helemaal niet nieuw en er is al heel wat belangrijk werk gedaan op dit vlak, maar in onze 21ste-eeuwse leeromgeving – vaak overweldigd door informatie, stimulatie en connectiviteit – kan er een hernieuwde context ontstaan voor de toepassing ervan.

De Habits of Mind vertegenwoordigen niet gewoon een paar onderdeeltjes van wat je in de praktijk misschien al doet, maar geeft je veeleer nieuwe manieren om na te denken over hoe mensen leren.

Doorzetten
Laat leerlingen eigenschappen van doorzettingsvermogen identificeren die getoond worden door personen in gekende gebeurtenissen of laat ze hen voorstellen wat er had kunnen gebeuren wanneer er meer doorzettingsvermogen getoond zou zijn in een bepaald scenario.
Beheersen van impulsiviteit
Leer ze geduld te hebben in de klas, waaronder het leren wachten tijdens een discussie of het leren gebruiken van nuttige zinswendingen die een bewuste keuze weerspiegelen, zoals ’na het bekijken van alle mogelijke oplossingen,…’.
Luisteren naar anderen met begrip en empathie
Onderzoek de meest voorkomende ‘ideakillers’ die een gesprek in de kiem smoren, zodat je leerlingen de fouten leren herkennen die zich regelmatig voordoen in dagelijkse communicatie. Dit gaat om onder andere vergelijken, (ver)oordelen, sussen of advies geven in plaats van het echte luisteren en het begrijpen van een boodschap.
Flexibel denken
Geef opdrachten zoals een rollenspel of andere vormen waar leerlingen een situatie, brief, speech of gedicht vanuit een ander perspectief dan dat van zichzelf moeten overwegen of vanuit het perspectief van de oorspronkelijke sprekers.
Denken over ons denken (metacognitie)
Vraag leerlingen om hun eigen denkproces in kaart te brengen. Dit kan in het begin eenvoudig gedaan worden door bijvoorbeeld de relatie tussen het gevraagde en het nodige uit te tekenen. Maak het daarna steeds complexer door in kaart te brengen hoe personages uit boeken of denkers in de geschiedenis tot bepaalde gedachten zijn gekomen wanneer ze aan een taak moesten beginnen of moesten stoppen.
Streven naar nauwkeurigheid en precisie
Gebruik ‘drie personen voor mij’, een strategie die ervoor zorgt dat elke belangrijke opdracht vooraf wordt gecontroleerd door ten minste drie andere mensen vooraleer de taak wordt afgeleverd.
Ontdekken van problemen en vragen stellen
Maak een ‘parkeerbord’ in de klas – gevuld met post-it’jes – waar leerlingen vragen kunnen posten die niet meteen passen in het tempo of de vorm van een bepaalde les. Markeer vervolgens regelmatig de betere vragen of gebruik ze als aanzet voor een discussie of zelfs lesvoorbereiding.
Toepassen van de geleerde kennis in nieuwe situaties
Gebruik vraagstelling zoals ‘Wat herinner je je over…? Wanneer heb je ooit zoiets gezien? Vertel me wat je weet over…?’ Als je vraagt naar hun voorkennis of leerlingen gewoon op hun gemak stelt door ze te laten zeggen wat ze al weten, kan dit een enorme impuls geven aan het leerproces.
Denken en communiceren met precisie en duidelijkheid
Herinner leerlingen eraan om vage en abstracte – en onnauwkeurige – termen als ‘altijd, nooit, alles, iedereen, leraren, beroemdheden, technologie, zij, wij, zouden en moeten…’ te vermijden. Hang dit soort woorden of zinnen op een plaats waar leerlingen eraan kunnen worden herinnerd waardoor ze die gaan vermijden. En hopelijk weten ze ook waarom ze die moeten vermijden.
Het verzamelen van gegevens via al je zintuigen
Laat leerlingen op een speelse manier andere gegevens komende uit hun zintuigen te gebruiken naast de traditionele tekstuele bronnen. Overweeg ook het gebruik van gegevens uit zintuiglijke waarnemingen in een onderdeel van je rapporten.
Creëren, verbeelden en innoveren
Biedt een blijvende bron van inspirerende gedachten aan, van design, kunst of multimedia door het neerschrijven van ingevingen, discussiepunten of gewoon als een dagelijkse afsluiting van de lessen. Dit vormt niet alleen hun creativiteit, maar ook expertise en is direct beschikbaar op YouTube, Pinterest en Instagram.
Reageren met verwondering en ontzag
Sta niet alleen opportuniteiten toe voor studenten door het geven van verschillende keuze in onderwerpen, formats of leertrajecten; dring er ook op aan. Weiger om de les verder te zetten totdat ze hun eigen passie in de leerervaring brengen.
Het nemen van verantwoorde risico’s
Creëer een veilige omgeving waar falen geanalyseerd wordt en niet wordt afgestraft.
Gevoel voor humor
Wijs je leerlingen op humor waar het niet meteen duidelijk te zien is, vooral in verhalen en voorbeelden uit je eigen leven. Dit kan helpen om gebeurtenissen te relativeren, wat een meer accurate analyse van het gebeuren ondersteunt. Humor maakt alles beter.
Samen denken
Het gebruik van digitale en sociale media beantwoordt aan een actuele behoefte van onderlinge afhankelijkheid. Hoe meer van ons denken er gepubliceerd en gedeeld wordt, hoe meer kans er zal zijn voor cognitieve interdependentie, maar deze opportuniteiten zijn geen garantie dat het ook zal gebeuren.
Openstaan voor continu leren
Kijk regelmatig terug naar oude ideeën, schrijfsels en projecten om gebieden voor ontwikkeling, verbetering of herziening te identificeren. Dit gebeurt op een natuurlijke manier in het digitale domein, waar de inhoud vluchtiger is – geüpdatet, gedeeld, gelinked, samengesteld, geformatteerd in meer of minder visuele manieren en dan opnieuw gedeeld.

Ik weet dat dit slechts een miniem aantal tips zijn en dat er vele mogelijkheden zijn om dit te benaderen. Wil je meer tips en bronnen? Kijk hier eens. Voor welke van deze Habits of Mind hebben je leerlingen het meeste ondersteuning nodig? Hoe ga jij deze gewoonten in je klas integreren?