Een kangoeroeklas mét effect, hoe doe je dat?

Bereikt jouw kangoeroeklas wel wat ze moet bereiken?

Misschien heeft jouw school er ook eentje, een kangoeroeklasje. Of heet het bij jullie anders: kikker- of vlinderklas, projectklas, plusklas, hoogvliegers of klimopklas? Eén van de eerste interventies waar lerarenteams meteen aan denken wanneer ze een paar hoogbegaafde kinderen op school hebben, is het oprichten van een verrijkingsklas. Dat is de algemene term voor de hier in Vlaanderen meer bekende kangoeroeklas. De term is een vertaling van ‘enrichmentclass’, waarbij enrichment een synoniem is voor improvement of advancement. In zo’n klas komen een aantal hoogbegaafde kinderen samen om er te werken aan projecten. Ze worden er verrijkt in de zin van verbetering, vooruitgaan!

Een voorbeeld van zo’n project komt hier wel vaker voor: we gaan iets doen rond planeten! De hoogbegaafde leerlingen en nog wat sterke leerlingen van het 5de en 6de leerjaar gaan samen vanalles doen rond dit thema. Ze hebben het thema niet zelf gekozen, de leerkracht veronderstelde dat dit bij hoogbegaafde leerlingen zou passen, want daarin zijn ze toch allemaal geïnteresseerd? Niet dus, maar goed, de juf begint er met volle moed aan en geeft elk kind de opdracht om rond één planeet te werken. Ze laat de kinderen op de computer alles opzoeken over deze planeet. Daarna vraagt ze hen een mindmap te maken over wat ze hebben gelezen en als eindproduct verwacht ze een powerpoint. Dit wordt dan voorgesteld aan de andere leerlingen van de kangoeroeklas. Zo zijn ze een aantal weken zoet, zeker als je weet dat deze kangoeroeklas twee keer per week plaatsvindt voor de luttele duur van één lesuurtje.

De kinderen die nieuw zijn in deze klas zijn meteen enthousiast en gaan hard aan het werk. Maar is enthousiasme wel een teken dat dit een goede opdracht voor deze verrijkingsklas was? Andere leerlingen die al langer deelnemer zijn van deze extra klas, vinden het algauw saai. ‘Alweer een projectje!’, ’Nog maar eens een powerpoint!’, ‘Ik ben niet eens geïnteresseerd in planeten, ik wil iets anders!’, ‘Ik wéét al alles over planeten!’: dat zijn de opmerkingen die niet de leerkracht, maar wel hun ouders horen. Ja, want de juf doet al zoveel voor ons. Hoogbegaafde (en andere) kinderen zijn vaak loyaal ten opzichte van hun leraar, weet je wel. Er zullen zeker een paar dingen geleerd zijn door een aantal kinderen en ze hebben wel degelijk iets gepresteerd. Maar was er ook iets nieuws? Wat weten ze nu méér over die planeten? En hebben ze ook iets van vaardigheden geleerd, naast het werken met een powerpointprogramma?

Een verrijkingsklas kan pas beoordeeld worden als goed of minder goed als je vooraf weet wat het leerdoel is van het programma dat je erin stopt. Zolang je niet weet wat je ermee wilt bereiken, qua kennis én vaardigheden, kan je helemaal niet weten of de kangoeroeklas nu effectief is of niet. Méér nog, dan kan je ook niet weten welke doelgroep je ermee wilt aanspreken. In het voorbeeld hierboven werken ze met hoogbegaafde én sterke leerlingen samen in de kangoeroeklas, andere scholen laten ook de heel creatieve leerlingen toe, andere scholen dan weer enkel de best presterende leerlingen. Weten deze scholen wel waaróm ze net deze groepen hebben gekozen? Dat weet je dus alleen als je de leerdoelen duidelijk stelt. Wat wil je bereiken?

Volgens het boek ‘Uitdagend onderwijs aan begaafde leerlingen’ zijn voor de opzet van een degelijk verrijkingsprogramma drie dingen nodig, in deze volgorde:

een duidelijk omschreven leerdoel, zowel op gebied van kennis als vaardigheden
de vaardigheden worden zo geformuleerd dat ze evalueerbaar zijn: criteria voor beoordeling
dán pas wordt er een curriculum opgebouwd waarbij de bovenstaande kennis en vaardigheden worden aangeleerd

Je gaat niet omgekeerd te werk, zoals dikwijls gebeurt. Belangrijk hierbij is ook dat elk leerdoel met de leerlingen wordt besproken zodat het ook voor hen duidelijk is waarom ze dit moeten doen. Ze weten wat ze gaan leren, wat ze zullen moeten kunnen en wat ze daaraan hebben als het project is afgelopen. Op die manier bevorder je niet alleen zelfreflectie en verantwoordelijkheid bij de leerling, maar ook zijn motivatie.

Wil je weten of jouw kangoeroeklas goed is opgezet, vraag dan aan een willekeurige leerling uit die klas of aan de leerkracht die het geeft, het antwoord op volgende vragen. ‘Wat ben je hier aan het leren?’, ‘Wat heb je hieraan?’, ‘Wat lukt je al goed en wat nog niet?’. Als je een duidelijk antwoord krijgt, dan ben je goed bezig!

Durf jij deze vragen stellen aan jouw kangoeroeleerlingen?

In jouw school is er misschien al heel wat aandacht voor hoogbegaafde leerlingen. Meestal hebben deze kinderen genoeg uitdaging met het compacten en verrijken dat al wordt aangeboden. Helaas komen sommige hoogbegaafde kinderen hiermee nog altijd niet aan hun trekken en zoeken ze naar nóg meer! En dan denk je aan een kangoeroeklas. Of misschien heeft jouw school al een plusklas, maar loopt het niet altijd van een leien dakje?

Je start er als leerkracht met heel veel energie aan, maar algauw blijken er obstakels op de weg te staan. Het kan gebeuren dat de rest van het lerarenteam het niet ziet zitten om een kangoeroewerking op te starten. Of het wordt stiefmoederlijk behandeld door je collega’s en keer op keer gaat de klas niet door omdat er een uitstap gepland is, net op dat uur. Misschien heb je zelf nog te weinig kennis over hoogbegaafdheid en ontbreekt het je aan ideeën? Na een jaar zijn misschien al je ideeën op en je kan toch moeilijk twee keer hetzelfde project geven aan die leerlingen? En wat zijn dan goede ideeën? Welke ideeën hebben weinig voorbereiding nodig? Misschien heb je al heel wat materiaal aangekocht, maar besef je pas achteraf dat het helemaal geen goed verrijkingsmateriaal was. En je budget is al zo beperkt. Maar wat is dan goed (en goedkoop) materiaal? Je weet helemaal niet wie er juist in thuishoort, waarom die ene leerling wel en de andere niet? En dan heb je nog die ouders, een mama die eist dat haar zoon er moét aan deelnemen! Je trapt van de ene valkuil in de andere. Het gevolg is vaak dat die ene leerkracht die in het begin superenthousiast was, heel veel energie verliest en er uiteindelijk de brui aan geeft. En niemand neemt het van je over…

Ben je van plan om een verrijkingsklas te organiseren en je kunt hierbij wel wat hulp gebruiken, dan kunnen wij jullie helpen in het opzetten van een kangoeroe- of pluswerking.

Dan hou jij je energie, meer zelfs, je krijgt er energie van. Je beseft allicht wel zelf welke voldoening het je zou geven als je een blij gezicht ziet bij zo’n hoogbegaafd kind of als een tevreden ouder je een schouderklopje geeft. Met onze hulp leer je meteen hoe een goede kangoeroewerking kan opgezet worden en ben je meteen goed voor de volgende jaren. Want het stopt niet na één jaar. Volg je ons traject dan koop je gegarandeerd minder materiaal aan dat achteraf verkeerd blijkt te zijn.

Mail of bel ons gerust op het nummer 09/398 06 33 voor meer info, we komen graag bij jouw school langs!