Groeperen van hoogbegaafde kinderen

Waarom zou je hoogbegaafde leerlingen samenzetten?

Eén van de basisprincipes van hoogbegaafd onderwijs is het groeperen van hoogbegaafde leerlingen. Je kan als school of leerkracht deze kinderen op veel verschillende manieren samenzetten en gelijk welke manier leidt sowieso tot positieve resultaten. Uit onderzoek blijkt dat zowel voltijds als deeltijds groeperen een behoorlijke leerwinst oplevert (van 1 jaar bij deeltijds tot 2 jaar bij voltijds), maar er is ook een verbetering te zien in sociale vaardigheden, maturiteit en een grotere deelname aan buitenschoolse activiteiten. Het grootste effect van groeperen echter is dat je een omgeving creëert die het minst beperkend is voor deze leerlingen zodat ook zij kunnen leren. Op die manier kan je als school ook meer uitdaging bieden aan deze leerlingen.

Nochtans bekijken leerkrachten het groeperen van hoogbegaafden dikwijls als iets dat elitair is. De hoogbegaafde leerling zou wel eens arrogant kunnen worden en zichzelf op een pied-de-stal zetten. Anderen denken dan weer dat het samenzetten van hoogbegaafde leerlingen het zelfbeeld van andere leerlingen die het lastig hebben in de klas, zal schaden. Denk jij er ook zo over? Dan moet ik je teleurstellen: recent onderzoek toont aan dat niets van dit alles waar is.

Waarom zou je deze kinderen samen laten leren?

omdat het makkelijker is om gedifferentieerd materiaal aan te bieden aan leerlingen die vergelijkbare onderwijsbehoeften hebben;
omdat het makkelijker is om je instructie te differentiëren aan leerlingen met dezelfde onderwijsbehoeften;
omdat het makkelijker is om deze kinderen samen te begeleiden in hun emotionele noden, die ook weer min of meer gelijk zijn;
omdat het mogelijk maakt voor deze leerlingen om van elkaar te leren aangezien ze op een bijna zelfde niveau presteren;
omdat hoogbegaafde leerlingen op die manier ontwikkelingsgelijken treffen en beseffen dat ze niet alleen zijn.

Je kan in je klas of school op twee manieren gaan groeperen: voltijds of deeltijds. Maar je kan ook een onderscheid maken in de doelgroep die je bepaalt om te mogen deelnemen. Neem je in je groepering alle kinderen mee die op eenzelfde niveau leren voor dat ene vak? Of ga je vooral de hoogbegaafde leerlingen samenzetten, die een andere leerstijl hebben en een andere manier van denken?

Voltijds programma:

Een hoogbegaafdenschool waar enkel en alleen hoogbegaafde leerlingen toegelaten worden.
Ons klassiek onderwijssysteem in het middelbaar/voortgezet onderwijs maakt onderscheid op basis van niveau waardoor je dit ook kunt beschouwen als voltijdse niveaugroepering.
Het Leonardo-onderwijs in Nederland biedt ook een voltijds programma voor hoogbegaafden aan, maar dan wel ingebed in een gewone school.
Voltijdse niveaugroepering kan ook binnen een gewone klasgroep waar de sterkste leerlingen van elk vak steeds gegroepeerd worden en er de hele tijd aparte instructie en opdrachten krijgen.

Deeltijds programma:

In een verrijkingsklas worden sterke en/of hoogbegaafde leerlingen een aantal uur per week uit hun reguliere klas gehaald om te werken aan andere activiteiten. Dit kan gaan om kritisch denken, probleemoplossend denken, creatief denken, maar ook leren-leren of verdieping van de gewone leerstof. Afhankelijk van het leerdoel van deze verrijkingsklas worden ofwel enkel hoogbegaafde leerlingen met hun aparte manier van denken toegelaten, ofwel ook sterke leerlingen.
Bij deeltijdse niveaugroepering worden binnen een gewone klasgroep de sterke leerlingen af en toe samengezet en krijgen op dat moment aparte instructie en opdrachten.

De mogelijkheden om te gaan groeperen zijn dus heel divers en kunnen zowel in de kleuterschool, lagere school als in het middelbaar onderwijs voorzien worden. Hoe de leerlingen geselecteerd worden om deel te nemen is gebaseerd op de visie van de school. Welke mogelijkheid je als school ook kiest, zorg ervoor dat je hoogbegaafde leerlingen kunt uitdagen om hun hoogste potentieel te bereiken. Groeperen van leerlingen is één van de manieren om te kunnen voldoen aan de onderwijsnoden van hoogbegaafde leerlingen. Op deze relatief eenvoudige manier kan je complexe en moeilijker opdrachten aanbieden die passen bij hun manier van leren en denken.