Een hoogbegaafd hulpje in de klas

Waarom hoogbegaafde leerlingen geen goede hulpleerkrachten zijn…

Veel mensen denken dat hoogbegaafde leerlingen goede leermeesters zijn voor andere kinderen. Nochtans is niets minder waar: zij leren véél sneller dan andere kinderen en doen dit ook met veel minder inspanningen. Maar hoogbegaafde kinderen leren niet alleen sneller… ze leren ook anders.

Hoogbegaafde leerlingen leren op een zeer abstracte manier. Ze maken intuïtieve sprongen in hun denkprocessen. Ze maken veel associaties die anderen niet maken. Ze verbinden verschillende concepten en begrippen aan elkaar. Maar bovenal gebruiken ze niet steeds de opeenvolgende stappen die volgens de leerkracht nodig zijn om problemen op te lossen of om tot een besluit te komen. Wat daar nog bij komt is dat deze kinderen (niet altijd, vooral niet als ze al aan het onderpresteren zijn) hun oefeningen heel snel af hebben. Nog voor je terug kunt gaan zitten als leerkracht, vragen ze al: “Wat moet ik nu doen?”.

Net omdat ze zo anders denken dan andere leerlingen kunnen ze hun denkproces niet uitleggen aan anderen.

Ze kunnen dan ook heel moeilijk andere kinderen in de klas begeleiden in het oplossen van een rekenprobleem of een taaltaak. Daarbij kunnen ze ook heel ongeduldig zijn naar anderen toe die langzamer leren dan zij.

In plaats van hoogbegaafde kinderen te vragen om hun klasgenoten te helpen bij een taak, kan je beter gaan differentiëren, iets waar de meeste leerkrachten al lang mee vertrouwd zijn:

• een taak geven die voldoet aan hún manier van denken en leren én die niet zo snel klaar is. Verrijkingsmateriaal specifiek voor hoogbegaafde leerlingen is er voldoende te vinden als je even googelt.

• een systeem van verplichte en vrijblijvende taken (de ‘moetjes’ en ‘magjes’) waarbij kinderen na het afwerken van hun verplichte taak (waaronder die moeilijke verrijkingstaak van hierboven), net zoals andere kinderen leuke activiteiten mogen doen zoals lezen, tekenen, computerspelletje,…

Een andere mogelijkheid is om taken te voorzien die een week lang duren, die af moeten zijn op vrijdag, waar kinderen tijdens hun contractwerk of wanneer ze klaar zijn met de verplichte leerstof zelfstandig kunnen aan werken.

Als je delen van deze weektaak optioneel maakt, kunnen kinderen die zin hebben om deze weektaak op te nemen, maar niet zo snel zijn als de snellerende kinderen, toch deze taak afwerken door zich enkel te concentreren op de vereiste delen ervan. Hoogbegaafde leerlingen kunnen dan tevens de optionele taken meenemen.

Dit systeem werkt het best als je verschillende talenten van de leerlingen kan integreren in deze taak. Zo kan je bv. bij spelling vragen om, in plaats van 3x een woordpakket over te pennen, een kort verhaaltje te schrijven met de moeilijkste woorden uit het woordpakket (vereiste taak). Als optionele taak kunnen ze het verhaal illustreren, een audio-boek opnemen, een toneeltje hiervan voorbereiden,…

Daarnaast kan je een langlopend project voorzien voor het geval deze leerling zijn verhaal al klaar heeft vóór vrijdag én al de optionele taken heeft afgewerkt. Je kan een onderzoek, een experiment of een andere creatieve taak laten uitvoeren dat gebaseerd is op zijn of haar interesses; alleszins een taak die langer, misschien zelfs wekenlang, duurt. Sowieso moet deze taak komen vanuit de interesses en talenten van deze individuele leerling. Anders is het gewoon ‘extra werk bovenop’.

Kinderen moeten wel weten wat hun volgende taak zal zijn. Een simpele oplossing kan zijn om op het bord een geordende lijst te zetten voor die week. Daar kan je zelf als leerkracht eigen keuzes in maken. Maar hoe je het ook doet, de bedoeling is dat de kinderen de lijst volgen en niet steeds naar jou komen voor de volgende taak.

En voor die kinderen die echt door alles vliegen – met als voorwaarde dat ze kwaliteit geleverd hebben in hun werk – wees niet bang om hen te vragen: “Wat wil je deze week met je vrije tijd doen?”. Misschien hebben ze een geweldig idee waar jij nooit zou aan gedacht hebben.