Hoogbegaafde kinderen en angsten

3 eenvoudige stappen die ouders en leerkrachten kunnen ondernemen om angsten bij hoogbegaafde kinderen te verminderen

Hoogbegaafde kinderen en angst lijken vaak hand in hand te gaan. Doordat ze hun wereld veel intenser ervaren en doordat ze de complexe verbindingen en interacies in hun leven en in de fysieke wereld op een intuïtieve manier begrijpen, is er een overvloed aan redenen waarom hoogbegaafde kinderen zoveel angsten ervaren in hun leven. Omdat ze er zo erg van bewust zijn wat er gaande is in de wereld en wat onze toekomst kan inhouden, kunnen deze kinderen een bovenmatige angst ontwikkelen. Ze beginnen zich zorgen te maken en maken dan vaak van een mug een olifant.

Faalangst op school, perfectionisme en dus de lat voor zichzelf heel hoog leggen en niet in staat zijn om te voldoen aan de vele hoge verwachtingen die anderen hebben omwille van het hoogbegaafd potentieel dat ze zien, zorgen ervoor dat onze hoogbegaafde kinderen zo angstig worden dat ze in stukjes uiteen lijken te vallen. Of je nu leerkracht bent in een klassieke school met een paar hoogbegaafde leerlingen in je klas, of je nu ouder bent van een hoogbegaafd kind in traditioneel onderwijs of thuisonderwijs, de eerste stap in het verlichten van de gevolgen van deze angst in hun leven is je ervan bewust worden dat deze angst effectief een pest voor deze kinderen is.

Wat kan je als leerkracht of ouder nog doen om een hoogbegaafd kind met angsten te helpen, naast dit begrijpen en bewust worden dat angst vaak een eigenschap is waar hoogbegaafde kinderen mee opgezadeld worden? Op zoek gaan naar professionele begeleiding is altijd een belangrijke stap die je kan zetten als deze angsten problemen veroorzaken thuis en op school. We zijn dan als ouder en leerkracht niet gekwalificeerd om deze zorg op ons te nemen, maar we kunnen wel bewuster worden en doordachter handelen als we met een hoogbegaafd kind met angsten te maken hebben. Dikwijls kan juist wat we zeggen en hoe we reageren op deze angst de spanning die deze kinderen voelen nog gaan verhogen.

Hier zijn drie eenvoudige stappen die ouders en leerkrachten kunnen nemen om te voorkomen dat de zorgen van een hoogbegaafd kind door onze acties en woorden gaan toenemen:

1. Ga niét zeggen dat ze zich geen zorgen hoeven te maken!
   Eerst en vooral dien je te begrijpen dat de angst van hoogbegaafde kinderen voor vele gebeurtenissen en onderwerpen voor jou eerder ongefundeerd, onredelijk en zelfs belachelijk kan zijn. Voor jou is de angst van dit kind misschien ongerechtvaardigd, maar voor dit kind is het zeer reëel en onrustwekkend. Vertellen aan je kind dat het zich geen zorgen hoeft te maken, bagatelliseert de angst en maakt het kind die ermee worstelt kleiner. ‘Maak je maar geen zorgen’, vernedert het kind, geeft het een slecht gevoel over zichzelf en geeft het bijkomend nog maar eens het gevoel dat het anders is dan zijn leeftijdsgenoten. Het kan ook eindigen met een kind dat zich zorgen begint te maken over de bezorgdheid zelf, over zijn eigen angsten. Erkenning geven aan de angsten van dit hoogbegaafde kind, zijn bezorgdheid waarderen en je inleven in die angsten kan het begin zijn van het leren omgaan met die angsten.

2. Ga geen onredelijke verwachtingen scheppen!
   Hoogbegaafde kinderen zijn zich waarschijnlijk al heel scherp bewust van de noodzaak om de regels te volgen, te voldoen aan educatieve verwachtingen en om te excelleren op school. We hoeven aan dit scherpe bewustzijn niet nog eens onredelijk hoge verwachtingen toe te voegen die alleen voor ons als leerkracht of ouder belangrijk zijn. Maar wat kan een ouder of leraar anders doen, dan alle grote successen waartoe een begaafd kind in staat is te gaan visualiseren? Maar niet alle hoogbegaafde kinderen zullen succes ervaren of gelukkig worden door maximaal te gaan presteren. We mogen niet ontgoocheld zijn of angstig zijn omdat ons hoogbegaafd kind beslist dat hij niet naar de universiteit wil of als zij wil stoppen met piano ook al heeft ze er veel talent voor. We zouden enkel mogen helpen om te presteren in die zaken die hen gelukkig maken en hen ondersteunen in hun pogingen om hun eigen visie van succes te bereiken.

3. Vermijd om te gaan dreigen met negatieve gevolgen!
   Uiteraard zien we als ouders en leerkrachten van hoogbegaafde kinderen het enorme potentieel van deze kinderen en soms hebben we zoals in voorgaande punt inderdaad onredelijke verwachtingen. Maar wanneer onze kinderen niet aan onze verwachtingen voldoen, hebben veel volwassenen de neiging om allerlei negatieve gevolgen van het niet-voldoen aan deze verwachtingen uit te spreken. Aan een hoogbegaafd kind dreigen met toekomstige negatieve resultaten zoals ‘met die punten zal je nooit aan de universiteit geraken’ of ‘je zal je beschaamd voelen als je niet slaagt voor dat examen’ verergert alleen maar hun angst en duwt hen eigenlijk nog verder weg van het behalen van succes en geluk.

Inzicht krijgen in het feit dat hoogbegaafde kinderen neigen naar angsten en empathie tonen voor hun zorgen en angsten is van essentieel belang. Naast dit kind gaan zitten en samen de angsten en zorgen gaan ontleden kan ook helpen om te onderzoeken wat het is dat hen angstig maakt en kan hen leren om een beetje controle te krijgen over deze angsten. Wanneer angst echter aanzienlijke problemen veroorzaakt in het leven van dit kind moet je op zoek gaan naar professionele hulp.

Angst kan effectief verlammend werken voor veel hoogbegaafde kinderen wat betreft hun onderwijsopleiding. Als leerkracht en ouder is het van vitaal belang dat we de angst bij hoogbegaafde kinderen begrijpen en dat we alle handelingen of woorden die angst bij onze hoogbegaafde kinderen kunnen verhogen vermijden.

Hoe ga jij om met de angsten van je kind of leerling? Geef je reactie hieronder!